Dış gebelik tıp literatüründe ektopik gebelik olarak da bilinen ve gebeliğin rahim dışında geliştiği bir durumdur. Normal bir hamilelik sürecinde döllenmiş yumurta rahime ulaşarak burada yerleşir ve gelişmeye başlar. Ancak dış gebelikte döllenmiş yumurta rahime ulaşmadan başka bir yerde genellikle fallop tüplerinde yerleşir ve büyümeye çalışır.
Bu nedenle dış gebelikler çoğunlukla “tüp gebeliği” olarak adlandırılır. Fallop tüpleri yumurtalıklarla rahim arasında bulunan ince ve hassas yapılar olduğundan döllenmiş yumurtanın burada gelişmesi ciddi sağlık sorunlarına yol açar.
Tüp gebeliği, gebeliklerin yaklaşık %1-2’sinde görülür ve acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Döllenmiş yumurta fallop tüpünde büyümeye başladığında tüpün genişleme kapasitesinin çok sınırlı olması nedeniyle ciddi komplikasyonlar ortaya çıkar.
Fallop tüpü büyüyen embriyo tarafından gerildikçe tüpün yırtılması riski artar ve bu durum iç kanama gibi hayati tehlikeler doğurur. Bu nedenle Tüp gebeliği şüphesi olan her durumda hemen bir sağlık profesyoneline başvurulması hayati önem taşır.
Dış Gebelik Nedir?
Dış gebelik teşhisi genellikle ultrason ve kan testleri ile konur. Ultrason döllenmiş yumurtanın rahim içinde olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Eğer rahim içinde gebelik saptanmazsa doktor fallop tüplerini ve diğer olası yerleşim yerlerini inceleyerek tüp gebeliği olup olmadığını kontrol eder.
Kan testleri ise gebelik hormonu seviyelerini ölçerek tanıya yardımcı olur. Bu testler gebelik hormonunun beklenen seviyelerde olup olmadığını ve gebeliğin normal bir şekilde gelişip gelişmediğini gösterir.
Tüp gebeliği tedavisi gebeliğin yerine ve gelişim aşamasına bağlı olarak değişir. Erken teşhis edilen dış gebelikler genellikle ilaç tedavisi ile sonlandırılabilir. Bu tedavi yöntemi döllenmiş yumurtanın gelişimini durduran ve vücudun doğal olarak bu dokuyu emmesini sağlayan ilaçların kullanılmasını içerir.
İleri aşamalarda veya fallop tüpünün yırtılması gibi acil durumlarda ise cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi tedavi döllenmiş yumurtanın ve zarar gören dokunun çıkarılmasını ve kanamanın durdurulmasını amaçlar.
Dış Gebelik Kaçıncı Haftada Belli Olur?
Dış gebeliğin teşhisinde ultrason testi en yaygın ve etkili yöntemlerden biridir. Ultrason gebeliğin 5-6. haftasından itibaren yapılabilir ve bu süre zarfında tüp gebeliği belirtileri ultrasonda görünür hale gelir. Normal bir hamilelikte döllenmiş yumurta rahimde düzgün bir şekilde yerleşir ve büyümeye başlar.
Ancak dış gebelikte döllenmiş yumurta rahim dışında genellikle fallop tüplerinde yerleştiği için embriyonun doğru yere yerleşememesi nedeniyle gebelik kesesi yeterince büyüyemez ve ultrasonda küçük düzensiz bir şekle sahip olabilir.
Ultrason testinin dış gebeliğin teşhisinde bu kadar yaygın kullanılmasının sebebi non-invaziv bir yöntem olması ve doğru sonuçlar sağlamasıdır. Transvajinal ultrason dış gebeliği tespit etmek için en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Bu yöntem vajina içine yerleştirilen bir prob ile fallop tüplerinin ve rahmin detaylı bir şekilde görüntülenmesini sağlar. Transvajinal ultrason gebeliğin konumunu net bir şekilde belirleyebilir ve olası bir tüp gebeliği durumunda embriyonun rahim dışında genellikle fallop tüplerinde yerleştiğini gösterir.
Dış Gebelik Hangi Durumlarda Risklidir?
Daha önce dış gebelik yaşamış kadınlar bu durumu tekrar yaşama riski altında olabilirler. Tüp gebeliği geçirmiş olmanın getirdiği anatomik ve fizyolojik değişiklikler tekrar eden tüp gebeliği riskini artırır. Fallop tüplerinde oluşabilecek hasarlar döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasını zorlaştırabilir ve yeniden dış gebelik olasılığını yükseltebilir. Bu nedenle dış gebelik öyküsü olan kadınlar gelecekteki gebeliklerinde dikkatli izlem gerektiren yüksek risk grubunda yer alırlar.
Enfeksiyon geçirmiş kadınlar da dış gebelik için risk altındadır. Pelvik inflamatuar hastalık (PID) gibi enfeksiyonlar fallop tüplerinde yara dokusu ve tıkanıklık oluşturabilir. Bu tıkanıklıklar döllenmiş yumurtanın rahime ulaşmasını engelleyerek dış gebelik riskini artırır.
PID genellikle cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan kaynaklanır ve tüplerin iltihaplanmasına neden olur. Bu tür enfeksiyonlar zamanında tedavi edilmezse tüplerin fonksiyonunu kalıcı olarak bozabilir ve dış gebelik riskini önemli ölçüde artırır.
