Hamile kalma haberinin alınmasıyla birlikte gebelik takibi konusu devreye girer. Hamilelik boyunca ortaya çıkabilecek komplikasyonların fazla olması ve kontrollerin aksamaması adına takibin uzman eşliğinde yapılması önerilir. Ayrıca bu takipler sayesinde zamanında müdahale imkanı doğar. Bunun için hamilelik haberiyle birlikte gebelik takibinin nasıl olması gerektiğinin öğrenilmesi gerekir.
Gebelik Takibi Nedir?
Hamileliğin başlangıcından doğuma kadar sürede karında bulunan bebek ve annenin sağlık durumunu korumak amacıyla yapılan takibe gebelik takibi denir. Hamileliğin sağlıklı şekilde doğuma ulaşmasını amaçlayan takip işleminden sorumlu olan kişiler kadın doğum uzmanlarıdır.
Gebelik takibinde genel olarak bebeğin ve annenin sağlığını korumak amaçlanır. Bunun dışında hamilelik boyunca bebeğin gelişiminin nasıl olduğu incelenir. Belirli aralıklarla yapılan tetkikler sayesinde bebeğin gelişimin doğru şekilde yapılması adına çalışılır. Ayrıca sağlığı tehdit eden durumlarla karşılaşıldığında anında müdahale imkanı sağlar.
Gebelikte uzman takibinin sağlıklı doğumun anahtarı olduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle hamileliğin kesinleşmesinden sonra takibi yapması için deneyimli ve işini severek yapan bir kadın doğum uzmanıyla çalışılmaya başlanmalıdır. Böylelikle uzman randevularınızı aksatmanıza izin vermeden adım adım hamileliğinizi takip eder ve sizi sağlıklı doğuma hazırlar.
Gebelik Takibi Nasıl Yapılır?
Gebelik sorunlarının engellenmesinde büyük etkisi bulunun gebelik takibi sağlık personelleri veya doğum uzmanları tarafından yapılması gereken bir işlemdir. Düzenli takip sayesinde hamileliğin her aşaması hakkında bilgi ve veri sahibi olunur. Böylelikle gerek doğumdan önce gerekse doğum anında yapılması gerekenler öğrenilmiş olur.
Gebelik takibinin 3 aşamada yapıldığını söylemek mümkündür. İlk aşama gebeliğin kesinleştirilmesi itibariyle başlar ve 18.haftaya kadar devam eder. Bu aşamada ilk olarak hamileliğin süresinin ne olduğu öğrenilir.
Hamilelik süresi öğrenildikten sonra anne adayının sağlık durumu üzerine incelemeler yapılır. Kronik hastalıklar ve metabolik hastalıklar bu aşamada incelenir. Ayrıca annenin tansiyon ölçümleri yapılır.
Bunun dışında laboratuvar testleri, tarama testleri ve ölçümleri yapılır. Gebelik 14.haftaya ulaştığında ikili tarama testinin yapılması sağlanarak bebeğin kromozom bozukluğu kaynaklı rahatsızlığının olup olmadığına bakılır.
Takibin ikinci aşaması 18-24.haftalar arasında olur. Bu aşamada bebeğin ultrason görüntüleri çekilir. Bu görüntüler ise genellikle 3D veya 2D teknolojisi kullanılarak yapılır. Ayrıca annenin sağlık durumunun nasıl olduğu ve geçen süreçte değişiklik yaşanmadığı yönünde incelemeler yapılır.
Anneden idrar alınarak idrar incelemesi yapılır. Ayrıca anne adayına şeker yüklemesinin yapılması bu aşamada gerçekleşir. Bunun dışında vitamin ölçümleri yapılarak annenin vitamin alması sağlanır.
Son olarak bebek için üçlü tarama testi yapılarak bebeğin durumu incelenir. Gebelik takibinin üçüncü aşamasını hamileliğin 28-32 haftaları arasında yapılır. Bu aşamada bebeğin gelişimi detaylı şekilde incelenir.
Bu incelemede hangi organların geliştiği, gelişme seviyesi ve süresi üzerine inceleme yapılır. Gelişimin takibinde 4 boyutlu ultrasonun tercih edilmesi net görüntülerin alınmasına yardımcı olur. Bu aşamada bebeğin dışında annenin tekrar kontrolleri yapılır.
İlk 3 aşamanın tamamlanmasının ardından kontrol aralıklarının haftalık olarak yapılmasına başlanır. Hamilelik 36 haftaya ulaştığında doğumun şekline karar verilir ve doğum üzerine bilgilendirme yapılır.
Doğum şekline karar vermek adına vajina muayene işlemi gerçekleştirilir. Ayrıca kalp atışlarının dinlemesi yapılır. Doğumun yapılacağı hafta belirlendikten sonra kasılma veya sancıların başlanması beklenir.
Gebelik Takibi Ne Zaman Başlar?
Uzman tarafından gebelik takibinin olabilecek en erken tarihte başlaması önerilir. Bunda ilk aylarda yaşanabilecek komplikasyonların etkisi büyüktür. Bu yüzden gebeliğin kesinleşmesinin ardından takip işleminin aksatılmaması önerilir.
Gebelik teşhisi genellikle 4 haftalıktan itibaren başladığı için takibinde bu sürede başlaması en uygun zamandır. Gebelik 8 haftada öğrenilmişse takibin ara vermeden başlanması gerekir. Takip aralığı ise genellikle uzman tarafından belirlenir.
Belirlenen randevu tarihinde kontrollere gidilmesi ve eksiksiz kontrollerin yaptırılması gerekir. Geç öğrenilen hamileliklerde ise gebelik takibinde aksamalar yaşanır. Bu durum ise 2-3 hafta olması gereken kontrol sıklığının haftalık olarak yapılması sağlanarak eksikliğin giderilmesi gerekir.
Ancak gerekli ölçümlerin zamanında yapılamaması ve eksik müdahaleler annenin ya da bebeğin hayatını riske atabilir. Bu nedenle hamilelik şüphesinin duyulduğu ilk anda test yaptırarak kesinleştirmek ve hemen takibe başlanmasını sağlamak gerekir.
Sağlık Ocağında Gebelik Takibi Nasıl Yapılır?
Sağlık ocakları gebelik takibi yapan kuruluşlar arasında bulunur. Bir kadın hamile olduğunu öğrendiğinde bu bilgiyi yaşadığı yerde bulunan ve bağlı olduğu sağlık ocağına (ASM’ye) bildirmelidir. Bildirinin yapılmasının ardından gebelik takibinin başlaması sağlanır. Sağlık ocaklarında takip 5 aşamadan oluşur.
Bunlar;
- Birinci aşama: Hamileliğin ilk 14 haftasında yapılır. Hasta bilgilerinin alınması, alışkanlıklarının sorgulanması, obstetrik öykü, tıbbi öykü ve gebelik öyküsü alma ve muayene işlemleri yapılır. Hamileliğin başlangıcındaki kilo ve boy ölçüleri mutlaka alınır. Ayrıca kan testlerinin yapılması sağlanır.
- İkinci aşama: Hamileliğin 18-24 hafta aralığında yapılır. Bu aşamada kişisel bilgiler tekrar alınır ve yaşanan süreçte karşılaşılan öykü dinlenir. Demir vitamini alımı, kramp yaşanıp yaşanmadığı ve obstetrik ultrason işlemleri yapılır. Ayrıca şikayetler varsa dinlenir ve önerilerde bulunulur. Vitamin eksikliği bulunuyorsa vitamin desteği verilir. Ayrıca tetanoz aşısı yapılır.
- Üçüncü aşama: Hamileliğin 24.haftasından sonra yapılan takiptir. Bu aşamada ilk iki izleme işlemleri tekrarlanır. Annede ödem olup olmadığı kontrol edilir. Ayrıca meme incelemesi yapılır. Tansiyon ve kilo ölçümleri yapılır. Şeker taraması kliniklerde yapılmadıysa bu aşamada yapılabilir.
- Dördüncü aşama: Hamileliğin 32.haftasından sonra yapılan takiptir. Bu aşamada indirekt coombs ve hepatit incelemeleri yapılır. Ayrıca bebeğin kalp atışları dinlenir. Bu aşamada da kilo ve tansiyon ölçümlerinin yapılması sağlanır. Ayrıca ödem kontrolü tekrarlanır.
- Beşinci aşama: Hamileliğin 36-38 haftaları arasında yapılan takiptir. Bu aşamada bebeğin doğuma yaklaşma süresi öğrenilmeye çalışılır. Ayrıca hastanın doğum boyunca aldığı kilo hesaplanır. Riskler hakkında bilgilendirme yapılır.
Yapılan bu takipler sayesinde hamile bayanlar doktor kontrolünü aksattıklarında sağlık ocağında yapılan takipler acil durumda yardımcı olur. Bilgilerin alınması ve doğumun acil gerçekleşmesi sağlanır.
Riskli Gebelik Takibi Nasıl Yapılır?
Normal gebeliğin takibi her ay veya her hafta olacak şekilde yapılmaz. İlk aylar sık sık doktor kontrolüne gidilmesi gerekse de sonra aralıklı halde gerçekleşir. Ancak riskli gebeliklerde takip işleminin sıklıkla yapılması gerekir.
Ayrıca belirlenen kontrol tarihlerinin kesinlikle aksatılmaması gerekir. Çünkü yaşanan risk durumunun hayati tehlike boyutu yüksektir. Riskli gebelik takiplerinde idrar testleri, kan testleri, ultrason görüntülemeleri ve tarama testleri titiz şekilde yapılır.
Testlerde ortaya çıkan en ufak anormallik üzerine gerekli incelemeler yapılarak risk oranının azaltılması üzerine çalışılır. Böylelikle risk altında bulunan bebeğin, annenin veya anne bebeğin doğum sürecini sorunsuz atlatması sağlanır.
Gebelik Takiplerinin Sıklığı Nasıl Olmalıdır?
Hamileler için uygulanacak gebelik takibi sıklığı önemli konulardandır. Yaşanan hamilelik ilk dönemde yani 14 hafta içerisindeyse takip sıklığı 2 ya da 3 haftada bir olacak şekilde olmalıdır.
Hamilelikte ikinci döneme girilmişse yani 18 hafta ile 24 hafta aralığında ise takiplerin aylık olarak yapılması sağlanır. Hamilelik son 3 ayına ulaştığında ise annenin sağlık durumunun takip sıklığı üzerinde etkisi vardır. hamilelik 36.haftaya ulaşana kadar 2 hafta aralıklarla yapılan takip sonrasında haftalık olarak belirlenir.
Gebelikte Haftalık Kontroller
İlk aydan itibaren gebeliğin sağlıklı tamamlanması amaçlanır. Bu nedenle haftalık kontrollere büyük önem verilir.
Gebelikte haftalık kontroller ve yapılan işlemler;
- 6-9.hafta aralığı: İlk gebelik kontrolüdür. Bu kontrolde gebelik öyküsü, tıbbi öykü, ilaç kullanım öyküsü ve ailenin tıbbi geçmişi öğrenilir. Ayrıca kilo ölçümü yapılır.
- 10-14.hafta aralığı: Kan tahlili, ikili tarama testi, hCG, kan akım ve PAPP A ölçümleri yapılır. Ayrıca bebeğin burun kemiğinin olup olmadığı incelenir ve ense kalınlığı tespit edilir.
- 16-18.hafta aralığı: Ultrason çekimi ve üçlü tarama testi yapılır. Ayrıca bebeğin cinsiyetinin öğrenilmesi sağlanır.
- 20-24.hafta aralığı: Bebek için detaylı ultrason çekilerek gelişimi incelenir. Bu inceleme organların oluşumu ve iskelet sisteminin sağlıklı olup olmadığını anlamak için yapılır.
- 24-28.hafta aralığı: Hamilelikte diyabet riski arttığı için şeker taramasının yapıldığı aralıktır. Hastalığın olup olmadığını anlamak adına şeker yüklemesi yapılır. Yapılan yükleme sonrası olumsuz yanıt alınırsa şeker tedavisi yapılır.
- 28-30.hafta aralığı: Eşler arasında kan uyuşmazlığı bulunuyorsa bu aralıkta kan uyuşmazlığı için iğne yapılması sağlanır. Ayrıca kilo takibinin yapılmasına devam edilir.
- 30-36.hafta aralığı: Ultrason takiplerine devam edilir. Ayrıca annenin ve bebeğin kilo kontrolü yapılır. Bunun dışında anneden idrar testi istenerek enfeksiyon riski araştırılır.
- 36-39.hafta aralığı: Annede ödemin varlığı tespit edilir. Ayrıca bebeğin hareketleri ve gelişimine bağlı olarak doğum üzerine konuşulmaya başlanır. NTS ölçümleri yapılır.
- 40-41.hafta aralığı: Gebeliğin son döneminde NTS çekimi sıkça tekrarlanır. Böylelikle bebeğin anlık durum takibi yapılır.
Hamileliğin 41.haftaya ulaştığı durumlarda takibin 1-2 gün aralıklarla yapılması gerekir. Bu süre içerisinde doğum sancılarının başlaması ve hamileliğin doğumla sonlanması beklenir. Ancak sancıların başlamadığı durumlarda 41.hafta tamamlandıysa suni sancı yöntemi kullanılarak doğumun gerçekleşmesi sağlanır. Gerekli durumlarda geciken doğumda sezaryen tercih edilir.
