Hamilelik Öncesi Yapılması Gerekenler
Çocuk sahibi olmak, derinlemesine bir sorumluluk gerektirir ve bu sorumluluk sadece çocuğun dünyaya gelmesiyle başlamaz, aslında hamilelik öncesinde başlar. Araştırmalar, bebek sahibi olmayı planlayan kişilerin, bebeklerini karşılamadan önce hayatlarını düzene sokmalarının ve sağlıklı bir hamilelik için önemli bazı noktalara odaklanmalarının gerekliliğini vurgular. Hamilelik öncesi dönem, potansiyel olarak anne olacak kişinin kendini fiziksel, zihinsel ve duygusal olarak hazırlaması için kritik bir zaman dilimidir.
Bu dönemde yapılması gerekenler arasında, sağlıklı bir diyet uygulamak, düzenli egzersiz yapmak, yeterli miktarda uyumak ve stresten uzak durmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri yer alır. Ayrıca, hamile kalmayı planlayan kadınların, folik asit başta olmak üzere gerekli vitamin ve mineralleri içeren bir beslenme rejimini benimsemeleri önerilir. Bu, doğum öncesi sağlık için temel taşlardan biridir ve bebekte olası doğum kusurlarının önlenmesine yardımcı olur.
Hamilelik öncesi sağlık kontrolleri de bu dönemin olmazsa olmazları arasındadır. Potansiyel annenin genel sağlık durumu, kronik hastalıkların varlığı, genetik faktörler ve aile sağlık geçmişi gibi konular, riskleri azaltmak ve sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmek için değerlendirilmelidir. Bu kontroller, aynı zamanda, çiftlerin hamile kalmadan önce herhangi bir sağlık sorununu tedavi etme veya yönetme şansını artırır.
Folik Asit Kullanımına Başlayın
Hamilelik planlayan kadınlar için önemli bir sağlık önerisi, gebelikten en az bir ay önce günde 400 mikrogram folik asit alımına başlamaktır. Bu, hem anne adayının sağlığını desteklemek hem de bebeğin sağlıklı gelişimini teşvik etmek için kritik bir önlemdir. Folik asit, özellikle nöral tüp defektleri olarak bilinen ve bebeğin beyni ile omuriliğinin gelişimini etkileyen ciddi sağlık sorunlarının önlenmesinde etkilidir. Nöral tüp, fetüsün beyni ve omuriliğini oluşturan ana yapıdır ve bu yapıdaki herhangi bir gelişim hatası, doğum kusurlarına ve ciddi sağlık sorunlarına yol açar.
Nöral tüp defektleri, gelişim sürecinde nöral tüpün tam olarak kapanmaması sonucunda meydana gelir. Bu durum, omurga bifidası gibi durumlarla sonuçlanabilir, burada omurga etrafındaki kemikler doğru şekilde kapanmaz ve omuriliğe zarar verir. Folik asit, bu tür doğumsal kusurların yanı sıra bazı kalp defektleri ve yüz yarıklarının önlenmesinde de hayati bir role sahiptir. Bu besin maddesi, hücre bölünmesi ve yeni DNA’nın sentezlenmesi gibi temel biyolojik süreçlerde kritik bir faktördür, dolayısıyla yeterli folik asit alımı, sağlıklı hücresel gelişim için temel bir ön koşuldur.
Kronik Sağlık Problemleriniz Var mı?
Eğer diyabet, astım veya yüksek tansiyon gibi kronik bir sağlık sorununuz varsa ve hamile kalmayı planlıyorsanız, bu sağlık koşullarınızın kontrol altında olduğundan emin olmanız hayati önem taşır. Kronik rahatsızlıklar, hem anne hem de bebek sağlığı üzerinde ciddi etkiler yaratır. Bu nedenle hamilelik öncesinde bu durumların stabil olduğundan ve yönetilebilir durumda olduğundan emin olmak gerekir. Hamile kalmadan önce doktorunuzla görüşmek, var olan sağlık sorunlarınızın hamilelik üzerindeki potansiyel etkilerini değerlendirmenize ve gereken önlemleri almanıza yardımcı olacaktır.
Doktorunuz, mevcut ilaçlarınızın hamilelik sırasında güvenli olup olmadığını değerlendirebilir ve gerekirse tedavi planınızda değişiklikler yapabilir. Örneğin, bazı ilaçlar fetüs için risk oluşturabilirken, bazıları hamilelik döneminde kullanım için daha uygun olabilir. Bu nedenle, doktorunuz mevcut tedavi rejiminizi gözden geçirecek ve hamilelik için en güvenli seçeneklere geçiş yapmanızı sağlayacaktır. Ayrıca, kronik bir sağlık durumunuz varsa, hamilelik sırasında karşılaşabileceğiniz özel durumlar hakkında sizi bilgilendirecek ve gerektiğinde özel bir bakım planı hazırlayacaktır.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık Risklerini Kontrol Edin
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), bel soğukluğu, sifiliz ve klamidya gibi hastalıklar, gebe kalmayı planlayan çiftler için önemli sağlık sorunları arasında yer alır. Bu tür enfeksiyonlar, sadece kişilerin genel sağlığını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda gebelik kabiliyeti üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir ve hamilelik sürecinde ciddi komplikasyonlara neden olur. Örneğin, klamidya ve bel soğukluğu, tedavi edilmediği takdirde pelvik inflamatuar hastalığa ve dolayısıyla kısırlığa yol açar. Sifiliz ise, hamilelik sırasında anne karnındaki bebeğe geçebilir ve doğum öncesi ve sonrası ciddi sağlık problemlerine sebep olur.
Eğer cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon riski altındaysanız veya enfeksiyon kapmış olabileceğinizi düşünüyorsanız, hamilelik öncesinde doktorunuza danışmanız hayati önem taşır. Doktorunuz, gerekli taramaları yaparak bu enfeksiyonların varlığını kontrol edebilir ve varsa uygun tedavi yöntemlerini önerebilir. Bu tedaviler, enfeksiyonun hem sizin hem de gebelik sırasında bebeğiniz üzerindeki olası zararlı etkilerini minimuma indirmek için elzemdir.
Gerekli Aşıları Tamamlayın
Gebeliğe hazırlık dönemi, anne adaylarının sağlığını korumak ve doğacak bebekleri için en iyi başlangıcı sağlamak amacıyla önemli sağlık önlemlerinin alındığı bir süreçtir. Bu dönemde, özellikle aşı ile bağışıklığı olmayan veya doğal yollarla bağışıklık kazanmamış anne adayları için bazı temel aşılamalar önerilir. Bu aşılar, hem annenin hem de gelişmekte olan fetüsün sağlığını korumak için kritik öneme sahiptir.
- Kızamıkçık (Rubella): Rubella, gebeliğin ilk yarısında geçirildiğinde fetüste ciddi sakatlıklara ve doğumsal anomalilere neden olur. Bu nedenle, rubella aşısı, özellikle bağışıklık kazanmamış anne adayları için zorunlu hale gelmektedir. Aşı, hamilelik öncesi dönemde yapılmalıdır çünkü gebelik sırasında rubella aşısı önerilmez.
- Hepatit B: Hepatit B virüsü, hem annenin hem de doğacak bebeğin sağlığı için ciddi riskler taşır. Anneden bebeğe bulaş riski yüksek olduğundan, risk altındaki anne adaylarına hamilelik öncesi hepatit B aşısı önerilir. Aşı, gebelik sırasında da güvenle uygulanabilir, bu sayede annenin ve bebeğin korunması sağlanır.
- Tetanoz: Tetanoz aşısı, özellikle doğum sırasında enfeksiyon riskini azaltmak için önemlidir. Bu aşı, gebelik döneminde de güvenle yapılabilir ve özellikle doğum yapacak kadınlar için önerilir.
- Grip (İnfluenza): Grip aşısı, hamilelik sırasında grip komplikasyonlarının önlenmesi için önerilen bir başka aşıdır. Hamile kadınlar grip virüsüne karşı daha hassas olabilirler, bu nedenle grip aşısı hem annenin hem de bebeğin sağlığını korumak amacıyla önerilir.
Kan Tahlili Yaptırın
Kan tahlilleri, tıbbi teşhislerde sıklıkla başvurulan ve çeşitli sağlık durumlarını değerlendirmeye yarayan önemli testlerdir. Bu tahliller arasında en yaygın olanlarından biri, kişinin kan grubunu ve Rh faktörünü belirlemektir. Kan grubu ve Rh faktörü tespiti, özellikle gebelik sürecinde kritik öneme sahiptir çünkü anne ve bebek arasındaki olası Rh uyuşmazlığını belirlemek için gereklidir. Eğer anne Rh negatif (Rh-) ve baba Rh pozitif (Rh+) ise, “kan uyuşmazlığı” riski bulunur. Bu durum, gebe kalmayı veya doğum yapmayı engelleyici bir faktör değildir. Ancak doğum sırasında alınması gereken önlemler ve uygulanacak tedavilerle anne ve bebek sağlığının korunması sağlanabilir.
Kan uyuşmazlığının yanı sıra, kan tahlilleri ciddi kansızlık (anemi) ve diğer kan hastalıklarını tespit etmek için de kullanılır. Özellikle hemogram olarak adlandırılan kan analizleri, vücuttaki genel kan durumunu ve olası anemi gibi durumları belirlemede yardımcı olur. Ülkemizde sık görülen genetik kan hastalıklarından biri olan Akdeniz Anemisi (Talasemi) teşhisi de bu tahlil ile mümkündür. Hemogram, bu tür kan hastalıklarının yanı sıra kızamıkçık, hepatit B ve toksoplazma gibi çeşitli enfeksiyonların tespitinde de önemli ipuçları sunar.
Sigarayı Bırakın
Bir çiftin gebe kalma kararı aldıkları dönem, çocuklarının sağlığı için önemli değişiklikler yapma zamanıdır ve bu değişiklikler arasında en kritik olanlardan biri kesinlikle sigarayı bırakmaktır. Sigara içmek, sadece içen kişinin değil, olası bir gebelik durumunda bebeğin sağlığını da doğrudan tehdit eder. Sigara dumanında bulunan zararlı kimyasallar, hem annenin yumurtalarına hem de babanın spermlerine ciddi zararlar verebilir. Bu zararlar, DNA hasarına yol açarak, bebeğin sağlıklı bir şekilde gelişimini engelleyebilir ve genetik problemlere sebebiyet verebilir.
Sigara içmenin gebelik üzerindeki olumsuz etkileri, geniş çapta yapılan araştırmalarla da desteklenir. Düşük, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve dış gebelik gibi ciddi sağlık sorunları sigara içen anne adaylarında daha sık görülür. Ayrıca, gebelik sırasında devam eden sigara kullanımı, bebeğinize giden damarlardaki kan akışını bozarak, bebeğin oksijen ve besin maddelerini yeterince alamamasına neden olur. Bu durum, doğumsal sakatlıkların yanı sıra, bebeklerde ani ölüm sendromu riskini de artırır.
Gebelik Öncesi Doktor Muayenesi
Hamilelik, hem anne hem de bebek için sağlıklı bir süreç olabilmesi için dikkatli ve kapsamlı bir hazırlık gerektirir. Bu nedenle, gebelik kararı almadan önce, potansiyel sağlık sorunlarını önceden belirlemek ve gerekli tedbirleri almak büyük önem taşır. İlk adım olarak, genel sağlık ve jinekolojik muayenelerinizi yaptırmanız gerekir. Özellikle, daha önce belirlenmemiş sağlık sorunları, hamilelik sırasında ciddi riskler oluşturur. Bu kontroller sırasında, yumurtalık kistleri, myomlar, polipler veya rahimdeki şekilsel bozukluklar gibi problemler tespit edilir. Bu tür durumlar gebelik öncesinde belirlenmediğinde, hamilelik döneminde büyük sağlık sorunlarına yol açar.
- Smear Testi: Düzenli smear testleri, servikal kanser riskini erken aşamada tespit etmek için hayati önem taşır. Bu test, aynı zamanda diğer jinekolojik sorunların erken teşhisinde de kullanılır.
- Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar: Eğer cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon riskiniz varsa veya bir enfeksiyon kapmış olabileceğinizi düşünüyorsanız, gebelik öncesi doktorunuzla bu konuda görüşmelisiniz. Bu tür enfeksiyonlar, gebe kalmanızı engelleyebilir ve hem sizin hem de bebeğinizin sağlığı için ciddi riskler oluşturabilir.
- Kronik Hastalıklar: Diyabet, astım, epilepsi, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, tiroid hastalıkları ve romatolojik hastalıklar gibi kronik rahatsızlıklarınız varsa, bu hastalıkların hamilelik öncesinde kontrol altına alınması şarttır. Ayrıca, ilaç tedavilerinizin gebelik dönemine uygun olarak yeniden planlanması gerekir.
- Diş Sağlığı Kontrolü: Gebelikten önce diş hekimi kontrolünüzü yaptırarak, varsa enfeksiyonların tedavi edilmesi ve diş eti sağlığınızın iyileştirilmesi gerekir. Bu önlemler, hamilelik döneminde karşılaşabileceğiniz diş sağlığı problemlerini en aza indirir.
- Ruhsal Hazırlık: Gebeliğe ruhsal olarak hazır hissetmek de fiziksel sağlığınız kadar önemlidir. Vücudunuzun bu önemli karara hazır olup olmadığını kontrol ettirmek, karşılaşabileceğiniz sorunlara karşı daha bilinçli olmanızı ve bu sorunları daha kolay atlatmanızı sağlar.
Diş Kontrolü Yaptırın
Hamilelik planlama sürecinde, diş sağlığınızın gözden geçirilmesi ve varsa problemlerin tedavi edilmesi önemli bir adımdır. Gebelik sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler, diş etlerinizde iltihaplanmaya ve diğer diş problemlerine yol açar, bu da mevcut diş sorunlarının şiddetlenmesine sebep olabilir. Bu nedenle, gebe kalmayı planlamadan önce bir diş hekimi ziyareti önerilir.
Diş doktoru ziyareti sırasında, genel bir kontrol ve gerekirse diş taşı temizliği, çürük tedavisi ve diş eti problemlerinin yönetimi gibi tedaviler yapılır. Ayrıca, hamilelik sırasında yaşanabilecek diş eti sorunlarını önlemek için uygun ağız hijyeni teknikleri hakkında bilgi verilir. Diş hekiminiz, fırçalama ve diş ipi kullanımı gibi günlük diş bakım rutinlerinizin yanı sıra, diş eti sağlığını korumak için almanız gereken önlemleri de sizinle paylaşacaktır.
