Hamilelik boyunca kadınların yaptırması gereken testler vardır ve bu testlerden birisi de ikili tarama testi ismini alınır. Bebek sağlığı hakkında bilgilerin elde edildiği bu testin her hamilelikte yapıldığı bilinir.
Ancak testin yapılış evresi, süresi ve sonuçları gibi durumlar hakkında ilk defa bu testi yaptıracak kişilerin yeterli bilgisi bulunmaz. Bu nedenle hazırladığımız içerik iki tarama testinin yakından tanınmasına ve doktor tarafından bu testin yapılması istendiğinde stres yaşanmamasına yardımcı olur.
İkili Tarama Testi Nedir?
Annenin kanının alınarak kanındaki koryonik gonadotropin (HCG) ve plazma protein A (PAPP-A) seviyelerinin ölçülmesini sağlayan teste ikili tarama testi denir. Hamilelik haberinden sonraki dönemde yapılan bu tarama testinde bu seviyelerin ölçülmesinden sonra ultrason kullanılarak fetüsün gelişimi incelenir. Bu ultrason incelemesinde ise ense ve boyun kalınlığına bakılır.
İkili tarama testinde ölçümün yapıldığı plazma proteini plasentanın üretmiş olduğu A proteininin seviyesini ifade eder. HCG ise plasentanın salgılamakta olduğu hormonu belirtir. Bu iki verinin ölçülmesinde sonuçların normal değerlerin üzerinde veya altında olması bebekte kromozomal bir rahatsızlığın bulunduğunu ifade eder.
İkili tarama testleri sonucunda ortaya çıkan ve bebekte görülebilecek kromozomal hastalıklar ise şunlardır; down sendromu, omur ilik sorunu, patau sendromu ve Edwards sendromudur.
İkili Tarama Testi Nasıl Yapılır?
Kadınlara hamilelik tanısının koyulması ve hamileliğin ilerlemesiyle birlikte ikili tarama testi yaptırma gereksinimi ortaya çıkar. Bu testin ikili tarama olarak isimlendirilmesi sonucu ulaşılmasının iki aşama ile gerçekleşiyor olmasıdır.
Sağlık kuruluşlarında anne üzerinde yapılan ikili tarama testinin yapılışı şöyle gerçekleşir;
- İlk olarak steril ortamda annenin kanı alınır.
- Kanın laboratuvara gönderilmesini takiben laboratuvar uzmanları tarafından inceleme başlanır.
- Kan üzerinde PAPP-A ve HCG değeri incelemesi yapılır.
- PAPP-A incelemesinde plasenta kullanılarak üretilen protein seviyesinin olup olmadığı araştırılır ve üretim seviyesi belirlenir.
- HCG incelemesinde ise plasentanın kendisi tarafından üretilen hormonun olup olmadığına bakılır. Hormon üretimi varsa seviyesi belirlenir.
- Kan incelemesi yapıldıktan sonra anne adayı ultrasona alınır.
- Ultrasonda bebeğin fiziksel durumu incelenir. Bu incelemede bebeğin boyutuna, baş-popo aralığına, bebeğin hareketlerine, gövde ve kafa bütünlüğüne, kolları ve bacaklarına, kafa yapısına, ense kalınlığına, burun kemiğine ve organlarına bakılır.
- Ultrason ve kan incelemelerinde ayrıca kromozom sayıları ve durumları da dikkate alınır.
Her iki inceleme bittikten sonra elde edilen veriler bir araya getirilerek değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmede çocuğun down sendromlu olup olmadığı anlaşılır. Özellikle bu sonuca ulaşılması sağlıksız ve başkasına muhtaç bir bebeğin dünyaya getirilmek istenip istenmediğine karar verilmesine yardımcı olur.
İncelemelerde değerlerin normal aralıkta bulunması ise bebeğin sağlıklı olduğunun ve beklenmeyen durumlar dışında sağlıklı bir gebelik geçirileceğinin anlaşılmasına yardımcı olur.
İkili Tarama Testi Ne Zaman Yapılır?
Bebeklerin kromozomal sağlığının anlaşılmasına yardımcı olan ikili tarama testi hamilelere zorunlu kılınan bir test değildir. Bu testin isteğe ve bulgulara göre yapılması mümkündür. Testin yapıldığı zaman ise hamileliğin 11-14.hafta aralıklarıdır.
Bakıldığında testin üçüncü ay içerisinde yapıldığı görülür ve bu durum testin ilk trimester testlerinden birisi olarak kabul edilmesini sağlar. Hamilelerin ikili tarama testini yaptırmaları zorunlu değildir. Ancak hamile bireyin durumu bu testin istenmesine veya yaptırılmasının önerilmesine neden olur.
- Gebeliğin 35 yaş ve üzerinde gerçekleşmesi
- Geçmişte genetik rahatsızlığa sahip bebeğin doğması
- İkiz hamileliğin yaşanması
- Anne ya da baba adayının ailelerinde genetik rahatsızlıkların bulunması
- Geçmiş dönemdeki testlerin genetik sorunlara işaret etmesi
- Çiftin akraba evliliği yapmış olması
Bunların dışında ikili tarama testinin çiftler tarafından yaptırılmak istenmesi mümkündür. Özellikle bebeklerinin kromozom kaynaklı rahatsızlığı olup olmadığını merak eden kişiler bu testi yaptırırlar. Sonucun olumsuz olması durumunda ise istedikleri yönde karar verebilirler.
İkili Tarama Testi Sonucu Ne Zaman Çıkar?
Ultrason ve kan testinden oluşan ikili tarama testinin sonuçları maksimum 3 gün içerisinde çıkar. Sonuçların tahlil sahiplerine elden teslim edilmesi mümkündür. Ancak sonuçlar üzerine gerekli bilgilendirmenin yapılması için kadın doğum uzmanına veya aile hekimine gitmek gerekir.
Böylelikle sonuçlar üzerine doğru bilgiler alınır. İkili tarama testinin sonuçlarının hastanın bizzat eline verilmediği sağlık kuruluşları vardır. Bu kuruluşlarda hasta sonuçları öğrenmesi için uzmana yönlendirilir ve yapılan görüşme sonucunda testin ne sonuçta olduğu öğrenilir.
İkili Tarama Testi Sonucu Nasıl Olmalı?
Gebe kadınlar yaptırdıkları ikili tarama testinin sonuçlarını merak ederler. Çünkü alacakları sonuçlar bebeklerinin sağlıklı olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı olur.
İkili tarama testinin sonuçları oransal olarak verilir. Buna bağlı olarak oranlar 1:250 ya da 1:10 oranlarında bebeğin kromozomal hastalık taşıma riskinin yüksek olduğu anlaşılır. Bu oranların 1:1000 seviyesinde olması ise kromozomal hastalık taşıma riskinin düşük olduğunu gösterir.
İkili tarama testinin sonuçlarına PAPP-A ve Beta hCG değer oranlarına göre yorum yapmakta mümkündür. PAPP-A değeri düşük iken Beta hCG değeri yüksek görüldüyse bebeğin down sendromu riski taşıma oranı yüksek kabul edilir. Tam tersi seviye durumlarında ise genetik sorunun bebekte olmadığını söylemek mümkün olur.
Beta hCG veya PAPP-A seviyelerinin dışında bebek için yapılan ultrasonografi görüntülemesinin sonuçları da belirleyici olur. Bir bebeğin ölçüm yapıldığı dönemde ense kalınlığının maksimum 3,5 mm olması gerekir.
Ölçüm sonucunda ensenin kalınlığının daha yüksek seviyede görülmesi riskin yüksek olduğunu gösterir. Bunun dışında bebeğin kafası ile poposu arasındaki mesafenin azlığı veya fazlalığı risk durumunu ortaya koyar.
İkili tarama testlerinin sonuçları uzmanlar ve çiftler tarafından dikkate alınmalıdır. Ancak her testte %5 oranında yanılma payı vardır ve bulguların farklı testlerle kanıtlanması gerekir. Bu nedenle ikili tarama testi sonucuna göre kesin karar vermemek gerekir.
İkili Tarama Testi Nerede Yapılır?
Bebeklerin kromozomal bir rahatsızlık taşıma riskinin ölçüldüğü ikili tarama testleri devlet hastanelerinde, sağlık ocaklarında ve özel hastanelerinde yapılabilen bir testtir. Testin yapılması için aile hekimi veya jinekolog tarafından yönlendirme yapılması gerekir.
Böylelikle kuruluşta anne adayı kan verir ve testin ilk aşamasına başlanır. Kan verildikten sonra adayın ultrasona girmesi sağlanır ve teknisyenler tarafından bebeğin kapsamlı ultrasonografi incelemesi yapılır.
İkili tarama testinin yapılması için kan vermek veya ultrasona girmek için ekstra hazırlığa gerek yoktur. Bu nedenle randevu ve yönlendirme sonrasında çekimin yapılması sağlanır. Hastalık teşhisi için yapılan kan alımlarında olduğu gibi ikili tarama testinde hastanın aç olması gerekmez. Hasta aç olsun ya da olmasın kanını verebilir.
İkili Tarama Testi Ne Kadar Sürer?
Gebelikte ikili tarama testi iki aşamalı şekilde gerçekleşir. Bu nedenle testin tamamlanma süresi diğer testlere oranla uzun sayılabilir. Bu süre ise 30 dakika olarak belirtilebilir. İkili testin tamamlanma aşaması uzun değildir.
Ancak sonuçların alınması uzun olabilir. Özellikle sağlık kuruluşunda laboratuvarın kan incelemeleri için yoğun olması sonuçların aynı gün çıkmamasına neden olur. Bu nedenle hastaların 1 gün beklemeleri gerekir. Kan testinin dışında ultrason sonuçlarının da aynı gün verilmediği ve kesin sonuçlar için 1 gün beklendiği durumlar da vardır.
Hasta yoğunluğu bulunmayan Aile Sağlığı Merkezi veya hastanelerde testin yapıldığı gün sonuçların alınması mümkün olur. Özellikle testler için kan sabahtan verildiyse akşama kadar sonucun çıktığı görülür.
