Gebeliğin sorunsuz ilerlemesi istenir ancak bazı durumlarda kadınların riskli gebelik ile karşı karşıya kalmaları kaçınılmaz olur. Yapılan tetkikler veya karşılaşılan şikayetler gebeliğin risklerini ortaya koyar. Buna bağlı olarak da hamile bayanın takip altında tutulması veya riskler üzerine çalışmaya başlanması sağlanır.
Bu süreçte hamile kadınların daha fazla yorulduğunu söylemek mümkündür. Sağlıklı hamilelik dönemini tehdit altına alan riskli gebelik pek çok kadını korkutur. Ancak iyi bir uzmanla çalışılması 9 ayın hasarsız şekilde atlatılması konusunda yardımcı olur. Bu nedenle teşhisin yapılmasının ardından iyi bir doktorun bulunması şarttır.
Riskli Gebelik Nedir?
Sağlık veya diğer etkenler nedeniyle risk oranın arttığı hamilelikler riskli gebelik olarak anılır. Bu risk durumu hem anne hem de bebek için geçerlidir. Hamileliğin seyri boyunca riskin tek tek yaşanabileceği gibi her ikisinin de risk altında olması mümkündür. Bu tür gebeliklerle ilgilenen bölüm perinatoloji ve bölümün uzmanına ise perinatolog denir.
Hayati tehlikenin belirgin şekilde görüldüğü gebelikler ise yüksek riskli gebelik olarak kabul edilir. Ancak uygulama aşamasında genellikle ayrılmazlar ve risk durumunun varlığı gebeliğin standarttan daha fazla kontrol altında geçmesini sağlar.
Anne adayının sağlık sorunlarının bulunması gebeliğin riskli olma ihtimalini artırır. Bu durumda 9 ayın takip altında geçirilmesi ve sağlık sorunlarının gebeliğe etkisinin azaltılmaya çalışılması gerekir. Aynı şekilde hamilelik ortaya çıktıktan sonra fetüste ortaya çıkan sağlık sorunları nedeniyle takibin 9 ay süresince yapılması gerekir.
Sorunların bebeğin kaybı veya sağlıksız doğumuna neden olmaması adına perinatolog tarafından gerekli uygulamalar yapılır. Bu aşamada iyi bir uzmanın takibi yapması hem bebeğin hem de annenin yaşadığı risklerin ortadan kalkması veya doğru takip edilmesi açısından önemlidir.
Riskli Gebelik Belirtileri
Sağlık sorunlarının anlaşılması üzerinde ortaya çıkan belirtiler etkilidir. Bu nedenle riskli gebeliğin anlaşılması içinde anne adaylarının karşılaştıkları belirtilerin dikkate alınması gerekir.
Kadınlarda riskli gebelik belirtileri;
- Kalp çarpıntısı
- Vajinal kanama
- İdrarda yanma
- Baş ağrısı
- Karın krampı
- Yüksek ateş
- Bulanık görme
- Kasık ağrısı
- Nefes darlığı
- Yüzde şişlik
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Baygınlık geçirme
- Vajina akıntısı
- Mide bulantısı
Yüksek veya riskli olan gebeliklerde belirtiler genellikle normal gebelikle karıştırılır. Ancak belirtilerin yoğun yaşanması ve uzun süreye yayılması rahatsızlık şüphesinin ortaya çıkmasına neden olur.
Buna bağlı olarak da en yakın sağlık kuruluşuna giderek şüphelerin sonucuna ulaşmak gerekir. Ancak gebe kalan kadınların bu belirtileri farklı dönemlerde yaşayabileceklerini de bilmeleri gerekir. Çünkü riskli olan gebeliklerde belirtiler ilk 3 aylık, ikinci 3 aylık ve son 3 aylık dönemde farklılaşır.
Riskli Gebelik Yaşı
Riskli gebeliğin yaşanmasında yaşam önemli bir faktördür. Çünkü yaşın ilerlemesine bağlı olarak sağlık sorunlarının yaşanma oranı artar. Ayrıca bu ilerleyen yaşlardaki gebeliklerde bebeğin çok sayıda komplikasyonla karşılaşması mümkün olur.
Bu komplikasyonlar sonucunda da engelli çocukların dünyaya geldiği görülür. Gebeliğin riskli olduğu yaşlar 18 yaş altı ve 35 yaş üstü olarak kabul edilir. Anne adayının 18 yaşın altında olması bebeğin erken doğumla dünyaya gelmesi ve erken doğum kaynaklı kayıplara neden olabilir.
Bunun dışında cinsel rahatsızlıklar ve anemi 18 yaşın altındaki gebeliklerde görülebilecek olan sağlık sorunlarından bazılarını oluşturur. Ayrıca küçük yaşta gerçekleşen gebeliklerde emzirme ve bakım eksikliğinin bebeğin sağlıksız olması üzerinde etkisi fazladır.
Anne adayının 35 yaş üzerinde olması hem anne hem de bebek açısından risk oluşturur. Bu şekilde gerçekleşen gebeliklerde annenin gebelik zehirlenmesi, gebelik diyabeti, kromozom anomelisi ve gebelik tansiyonu gibi komplikasyonlarla karşılaşması mümkündür.
Bunun dışında ilerleyen yaştaki gebeliklerde bebeklerde kromozom anomalisi veya doğum kusuru gibi komplikasyonlar görülebilir. Ayrıca bazı durumlarda erken doğum, ölü doğum veya kilolu doğum olayları yaşanır.
Riskli Gebelik Nedenleri
Hamileliğin yakın takibini gerektiren riskli gebelik bebek ya da anne kaynaklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bu nedenle de hamilelik boyunca risk oluşturan nedenlerin baskılanması ve mümkünse bertaraf edilmesi gerekir.
Yüksek riskli ve riskli gebeliğin nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;
- Annenin düşük geçmişinin bulunması
- İkiz veya üçüz gibi çoklu gebeliğin gelişmesi
- Fetüsün amniyon sıvısının yetersiz olması
- Annede kronik hastalıkların bulunması
- Annenin kilo sorununun bulunması
- Akraba evliliğinin yapılmış olması
- Bebekte genetik sorunların bulunması
- Annenin bağımlılığının bulunması (alkol, sigara)
- Rahim ağzı yetersizliğinin bulunması
- Gebelik zehirlenmesinin yaşanması
- Bebeğin tam anlamıyla gelişemiyor olması
- Anne adayının ileri yaşta olması
- Annenin sağlıklı beslenmiyor olması
- Anne adayının aşırı zayıflığının bulunması
- Bebeğin erken doğmaya karar vermesi
Bu nedenlerin bir bölümü gebeliğin başlangıcında risk oluşturur ve iyi bir takiple gebeliğin tamamlanması sağlanır. Ancak nedenlerin bir bölümü hamileliğin son dönemlerinde yaşanır. Bu durumda takibi yapan doktorlar tarafından zamanında müdahalenin yapılması gerekir. Böylelikle bebeğin veya annenin zarar görmeden doğumun gerçekleşmesine çalışılır.
Riskli Gebelik Ne Zaman Belli Olur?
Yaşanabilecek riskli gebelik için annenin sağlık öyküsünün öğrenilmesi gerekir. Bu nedenle hamilelik için ilk defa gidilen doktor kontrolünde bu öykü dinlenir. Buna bağlı olarak hamilelikte risklerin bulunup bulunmadığı anlaşılır ve takip işlemi başlar. Bu nedenle riskli gebeliğin belli olabileceği zaman dilimi 4 veya 6 haftalık dönemdir.
İlk muayene her zaman riskli gebeliğin belli olmasını sağlamaz. Ortaya çıkan komplikasyon riskin ortaya çıkması üzerinde etkili olur. Hamileliğin 6.ayına girildiğinde annede gebelik şekerinin saptanması riskli gebelikten söz edilmesine neden olabilir.
Bunun dışında bebeğin gelişiminin haftalara göre geride kalması riskin belirlenmesini sağlar. Bu nedenle hamileliğin öğrenilmesinin ardından doktor randevularının aksatılmaması ve takibin doğru yapılması gerekir. Böylelikle kontrollerde riskin ortaya çıkması perinatologun devreye girmesine yardımcı olur.
Riskli Gebelik Nasıl Anlaşılır?
Bir kadının riskli gebelik yaşadığı ilk olarak sağlık geçmişi sayesinde anlaşılır. Gebeliği risk altına sokacak kronik rahatsızlıklarının olması, genetik rahatsızlıklarının olması ve ilerleyen yaşının olması riskin anlaşılmasında etkilidir. Bu nedenle riskin anlaşılması açısından doktor kontrolünde verilecek bilgiler etkilidir.
Riskli gebeliklerin anlaşılmasında hamilelikten sonra ortaya çıkan semptomların etkisi vardır. Bu semptomlar hamilelik öncesi olmamasına rağmen ortaya çıkan sağlık problemleri ve belirtiler olarak düşünülebilir. Semptomlar etkisiyle uzmana görünen hastalar riskli gebelik teşhisiyle karşı karşıya kalırlar.
Riskli Gebelik Tanıları
Bir kadının riskli gebelik yaşadığından bahsedebilmek için tanının koyulması gerekir. Tanı koyma işlemini ise kadın doğum uzmanı ya da perinatolog gerçekleştirir. Bu alanda tanının koyulabilmesi için ilk olarak semptomların ve belirtilerin riskli gebeliği işaret ediyor olması gerekir.
Tanı koyma aşamasında kan ölçümleri, idrar ölçümleri, görüntüleme testleri ve tarama testlerinden yararlanılır. Yapılan tüm ölçüm ve testlerin alınmasının ardından değerlendirme yapılır.
Değerlendirmede anne, bebek ya da her ikisi için riskin söz konusu olduğu düşünülürse riskli gebelik tanısı koyulur. Tanının koyulmasının ardından ise gerekli süre boyunca takibin yapılması sağlanır.
Riskli Gebelik Takibi Nasıl Yapılır?
Doktorların riskli gebelik tanısını koymasıyla birlikte takip işlemi başlar. Burada testlerden önce hasta tarafından verilen anamnezin etkisi büyüktür. Riskli gebelikte takip genel olarak 9 ay boyunca devam eder. Böylelikle komplikasyonların engellenmesi veya etkilerinin azaltılması sağlanmaya çalışılır. Doktorların riskli gebelikleri takip etmesi ise yapılan testler ve ölçümler ile mümkün olur.
Bu aşamada kullanılan testler ise şöyledir;
- İlk olarak kadınlardan kan testi istenir. Bu testle değerleri incelenir.
- İdrar kültürü alınarak idrar testi yapılır.
- Böbrek fonksiyon testi yapılarak böbreklerinin durumu incelenir.
- Kan grubu bilinmiyorsa kan grubu testi yapılır.
- Anne adayının eşiyle kan uyuşmazlığı varsa kan değişikliği çalışmaları yapılır.
- Bebek üzerinde tarama testleri yapılır.
- Ultrason çekimleri yapılır.
- Anneye şeker yüklemesi yapılır.
- Bebek için amniyosentez yapılır.
- Bebeğin servikal uzunluğunun ölçümü yapılır.
- CVS ve NST testleri yapılır.
- Kimyasal madde tarama testi yapılır.
Takibin risk ortadan kalktıktan sonra bırakılması mümkündür. Ancak annenin ve bebeğin sağlığı göz önüne alınarak doğuma kadar devam ettiği yaygın şekilde görülür. Ayrıca sayılan testlerin kişilerin sağlık durumuna göre artırılması ve aralıklarla tekrarlanması mümkün olur.
Riskli Gebelik Raporu Nasıl Alınır?
Kadınlar çalışıyorlarsa riskli gebelik nedeniyle rapor alma hakları vardır. Bu rapor heyet raporu ismini alır ve hamileliğin risk durumuna bağlı olarak doktorlar tarafından verilir. Alınan rapor sayesinde hamileliğin ilk dönemlerinden son dönemlerine kadar çalışmamak ve raporlu sayılmak mümkün olur.
Heyet raporunun alınabilmesi için ilk olarak kontrolün gerçekleştiği perinatoloğa başvurmak gerekir. Bu uzmanın yönlendirmesiyle rapor için neler yapılacağı öğrenilebilir. Raporun alınması için ortadaki riskin bebeği veya anneyi tehdit ettiğinin kanıtlanması gerekir. Heyette bulunan doktorları değerlendirme yaparak raporu düzenler. Düzenlenen rapor ise işyerine verilerek çalışma yapılmaz.
Heyet raporunun alındığı durumlarda geçerli olması çalışılan kurumların tutumuna bağlıdır. Çalışılan kurum bu rapora dayanarak çalışanının aylarca işe gelmemesini kabul etmiyorsa işten ayrılma veya çalışmaya devam etme durumu yaşanır.
Ayrıca tanıyı koyan sağlık kuruluşu ve doktorlar tarafından heyet raporunun düzenlenmediği örneklerde vardır. Bu nedenle raporun alınması için kapsamlı araştırma yapılarak başvurulmalıdır.
Riskli Gebelik Sonlandırma
Kadınların yüksek riskli gebelik yaşaması her zaman takiple hamileliğin sağlıklı şekilde tamamlanmasına neden olmaz. Bazı durumlarda gebeliğin sonlandırılması zorunlu hale gelir. Bu durumda anne veya çiftlere gerekli bilgiler verilerek kürtaj yoluyla gebeliğin sonlandırılması sağlanır.
Riskli gebelikte sonlandırma kararı verilmesi annenin ölüm riski taşıması, bebeğin %100 oranla engelli doğma riski veya bebeğin karında ölmesi gibi durumlar etkili olur. Uzmanlar tarafından gerçekleşen gebelik sonlandırmanın ardından anne adayının sağlığına kavuşması adına gerekli tedaviler uygulanır.
